In de Zuidoost Brabantse stad Helmond staat het indrukwekkende Kasteel Helmond.
Het is de grootste Nederlandse middeleeuwse waterburcht en heeft een slotgracht en kasteeltuin – park waar diverse beelden instaan. Aan de achterkant van het kasteel staan de muren van textielfabriek Vlisco.
Je hebt prachtig zicht op het kasteel vanaf de Kasteel Traverse. Dit is de doorgaande verhoogde weg van Eindhoven naar Deurne (N270) dat door het centrum loopt. Hiervandaan kan je vanaf een hoog standpunt het kasteel en de kasteeltuin goed bekijken.
In de avond heeft men het kasteel prachtig verlicht in allerlei kleuren afhankelijk van jaargetijde of gebeurtenis.
De bouwwijze van Kasteel Helmond kan je vergelijken met Kasteel Ammersoyen, Het Muiderslot (Muiden) en Kasteel Radboud (Medemblik)
Wat je nu ziet is een vierkante waterburcht met drie vleugels om een rechthoekige binnenplaats. Op de vier hoeken staan vier zware uitspringende ronde torens met 17e -eeuwse spitsen. Er is geen centrale woontoren of donjon.
Aan de noordzijde heb je de ingangsvleugel met twee vierkante hoektorens bedekt met vier- en achtkantige ingesnoerde spitsen. Ertussen heb je een gebouw met een trapgevel boven de poort. Deze noordvleugel is in de 16e eeuw gebouwd.
In het kasteel is gevestigd het Museum Helmond. Het Gemeentemuseum Helmond beschikt over drie collecties: Stadshistorie, Mens en Werk en Hedendaagse kunst.
In het kasteel vind je de interessante en leerzame tentoonstelling “Het Kasteelverhaal”. Je kan er vele kunst en gebruiksvoorwerpen bekijken die zijn nauw verbonden met de geschiedenis van het Kasteel, Helmond en zijn bewoners.
Ook voor kinderen is het interessant. Er zijn regelmatig diverse activiteiten voor kinderen en men kan er ook kinderfeestjes houden. Informatie bij Museum Helmond
Het Gemeentemuseum heeft ook een tweede tentoonstellingsruimte in het Boscotondo complex wat op loopafstand van het kasteel ligt. Dit is een moderne kunsthal waar tijdelijke fotografie- en kunsttentoonstellingen te zien zijn voor liefhebbers van kunst en cultuur en schoolgroepen.
Nu is hier de tentoonstelling “Ongewoon Alledaags” te zien t/m 13 maart 2022.
De Collectie Mens en Werk en de rest van de collectie kan men online bekijken op: Museum Helmond Collectie
Er zijn ook diverse zalen die worden gebruikt voor huwelijksvoltrekkingen, recepties en andere bijeenkomsten. Daarbuiten zijn deze regelmatig te bekijken tijdens het museumbezoek.
Het kasteel van Helmond staat ook al jaren bekend als Kasteel van Sinterklaas. Vanaf het moment dat de goedheiligman in het land is heeft hij hier zijn onderkomen. Kinderen kunnen de Sint en zijn pieten hier bezoeken in het kasteel.
Het Kasteelpark rond het kasteel wordt verder regelmatig gebruikt voor andere evenementen.
In de zomer heb je hier de Kasteeltuinconcerten Daarbij kan je elke week luisteren naar een optreden van diverse bands. De muziekstijlen variëren van salsa, reggae, ska en classic rock tot nederpop.
De 21e editie van De Kasteeltuinconcerten Helmond vindt in 2023 plaats op ACHT vrijdagavonden van vrijdag 7 juli tot en met vrijdag 25 augustus 2023 en is zoals altijd gratis toegankelijk.
Korte beschrijving van de geschiedenis van Helmond en het kasteel.
Voordat de huidige burcht gebouwd werd stond er in het veenmoeras in het dal van het riviertje de AA het oudere kasteel ‘t Oude Huy’s. Deze stond enkele honderden meters ten zuidwesten van het nieuwe kasteel.
Daarna werd met de bouw van de waterburcht die er nu staat begonnen tussen 1325 en 1350. In eerste instantie was deze eigendom van de familie van Berlaer die waarschijnlijk ook met de bouw zijn begonnen.
De familie van Berlaer wilde met dit gebouw haar macht tonen en zorgde voor een sterk en strategisch punt voor de verdediging van de noordoostgrens van het hertogdom Brabant.
Het was in die tijd niet zo veilig daarom werd er gekozen voor een vierkant kasteel i.p.v. de oudere ronde kastelen. Deze was beter te verdedigen. Het grondplan van het kasteel meet ongeveer 35x35m, de middenlijn van de hoektorens is ongeveer 8 meter.
Na het overlijden van Jan II Berthout van Berlaer trouwt zijn opvolgster Catharina met de Limburgse Edelman Jan van Cortenbach. Vanaf 1433 werd de familie Van Cortenbach in feite de heren van Helmond. In deze tijd (1475-1648) had Oostelijk Noord Brabant veel te leiden onder oorlogsgeweld.
- In 1587 nam Filips Ernst van Hohenlohe-Neuenstein veldheer in dienst van de Staten Generaal de stad Helmond in en stak de stad in brand. Helmond ging toen grotendeels in vlammen op.
- In 1549 heeft er een felle brand in het kasteel gewoed, waarbij vooral de westvleugel en de daken van het gebouw schade hebben opgelopen. Een volledige verwoesting heeft zeker niet plaatsgevonden.
- In 1602 verschijnt Maurits medio juli voor de stad en belegert het kasteel. Kasteel en stad zijn nu in Staatse handen, de vrouwe van Helmond, begrijpt dat de Spanjaarden zullen komen om het kasteel terug te veroveren. Om dit te verhinderen neemt zij 3 maal contact met Maurits en weet gedaan te krijgen dat het kasteel tot neutraal gebied wordt verklaard. Op 6 september 1602 ontruimt de stadhouder het kasteel.
- In 1683 ging het kasteel over in handen van de familie Arberg.
- In 1781 werd het kasteel gekocht door de muntmeester Carel Frederick Wesselman. Deze kocht samen met het kasteel ook de landerijen om het kasteel.
- In 1921 werd het eigendom overgenomen van de familie Wesselman door de gemeente Helmond op voorwaarde dat het kasteel voor gemeentelijke doeleinden gebruikt zou worden.
- Het kasteel werd gerestaureerd door J.W. Hanrath. Het werd grondig verbouwd en kreeg een nieuwe entree, een groot trappenhuis, gangen en grote vensters. Daardoor kreeg het kasteel een veel kleinere binnenplaats.
- Vanaf 1923 werd het kasteel als stadhuis – raadhuis in gebruik genomen.
- In 1972 verhuisde het grootste gedeelte van het gemeentehuis naar een nieuw Stadskantoor. (afgebroken 2021)
- In 1980 verhuisde het laatste gedeelte van de gemeente de gemeentesecretarie naar het Stadskantoor
- .In 1982 werd in het kasteel het Gemeentemuseum Helmond gevestigd die je er nu nog steeds kan vinden.
Het kasteel van Helmond is zeker de moeite waard om te gaan bekijken.